Let op: Je bekijkt nu informatie uit een oud examenjaar. Ga naar het huidige examenjaar

Veelgestelde vragen

Heb je een vraag over de centrale examens in het voortgezet onderwijs? Kijk of het antwoord op je vraag is opgenomen bij de veelgestelde vragen in onderstaande categorieën.

Staat het antwoord op je vraag er niet bij? Neem dan contact op via het contactformulier.

Filter op
Filter op schooltype
Examens

Vakspecifieke vragen

Kunst: Mogen kandidaten bij het CPE gebruik maken van digitale middelen of media?

Het toestaan van digitale middelen/media kan alleen binnen de volgende richtlijnen:
 

  • De afname van het gehele CPE gebeurt op school en onder toezicht van door de school gemandateerde toezichthouders.
  • De docent vergewist zich van de authenticiteit van het gevolgde proces en het gemaakte werk, en tekent daarvoor middels de authenticiteitsverklaring.

De opdracht van het CPE en de uitleg daarbij biedt de ruimte om discipline-overstijgend te werken. De gekozen discipline vormt het uitgangspunt. Een voorbeeld:

Als ‘tekenen’ het examenvak is op school, is dat het uitgangspunt. Vervolgens bestaat er de mogelijkheid om het beeldend werk door te ontwikkelen binnen en buiten de kunstvakdiscipline, zoals dat in de kunstgeschiedenis en kunstactualiteit gebruikelijk is. Het gebruik van digitale middelen is hiermee ook toegestaan als dit aansluit op het kunstonderwijs op de eigen school.

Onafhankelijk van het gekozen medium of de gekozen media zijn de stappen in het proces (het onderzoek, de gemaakte keuzes en de verantwoording ervan) en de kwaliteit van de beelden inclusief het eindwerkstuk (zie beoordelingsinstructie) heel belangrijk.

De examinator beoordeelt bij het CPE het hele proces en het eindwerkstuk van de kandidaat onder meer op authenticiteit. De examinator tekent hiervoor de authenticiteitsverklaring per kandidaat. Het is aan de examinator vast te stellen dat er geen sprake is van plagiaat: niet bij het gebruik van analoge middelen en niet bij het gebruik van digitale middelen.

MVT: Waar vind ik antwoordbladen voor de moderne vreemde talen?

De antwoordbladen worden voor vmbo, havo en vwo gelijktijdig met de opgaven geleverd. Het is verplicht om deze antwoordbladen te gebruiken bij de examens.

Nask2: Mogen de ionladingen bij een kloppende zoutformule worden geschreven bij het centraal examen?

In de formule van een zout mogen de juiste ionladingen worden geschreven: een schrijfwijze als Na+Cl- mag worden goed gerekend.

Wiskunde: Hoe ga je bij wiskunde vmbo om met een juiste berekening die niet in het beoordelingsmodel staat?

Als een leerling een berekening opschrijft die niet is voorzien in het beoordelingsmodel, maar die vakinhoudelijk correct is, kun je een dergelijk antwoord goed rekenen op grond van algemene regel 3.3* van het correctievoorschrift.

*Regel 3.3: indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel.

Wiskunde: Hoe ga je bij wiskunde vmbo om met het antwoord van een leerling als deze gebruikmaakt van een verhoudingstabel?

Als een leerling in het antwoord gebruikmaakt van een tabel waarin de verhoudingen vakinhoudelijk correct zichtbaar worden gemaakt (de zogenaamde verhoudingstabel) dan kun je een dergelijk antwoord goed rekenen op grond van algemene regel 3.3 (regel 2.3 voor digitale examens)* van het correctievoorschrift .
 

*Regel 3.3 (2.3 voor digitaal): indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel.
 

Wiskunde: Hoe ga je om met de opmerking ‘of nauwkeuriger’ in het beoordelingsmodel wiskunde vmbo?

Als achter de uitkomst in het beoordelingsmodel ‘of nauwkeuriger’ staat, mag een kandidaat de uitkomst ook in meer decimalen geven dan het antwoord in het beoordelingsmodel. Hierbij is wel de voorwaarde dat het antwoord met meer decimalen goed is afgerond.

Voorbeeld

Stel dat in het beoordelingsmodel als uitkomst 3,34 (of nauwkeuriger) staat en dit een afronding van 3,34379 is. Een leerling geeft als eindantwoord 3,3437. Het getal 3,3437 is dan wel nauwkeuriger dan 3,34 maar is in dit geval niet juist afgerond. Een leerling verliest in dit geval helaas 1 scorepunt door het verkeerd afronden.

Wiskunde: Hoe ga je om met tussentijds afronden in het wiskunde vmbo-examen?

In de syllabus staat dat leerlingen moeten weten dat voortijdig afronden (of afkappen) ongewenste gevolgen kan hebben voor een gewenste nauwkeurigheid. Aan het werk van een leerling is niet te zien of een leerling een tussenantwoord afgerond of afgekapt heeft opgeschreven, maar daarna heeft doorgerekend met het niet afgeronde antwoord in de rekenmachine.

Daarom is de stelregel dat tussenantwoorden afgerond of afgekapt genoteerd mogen worden. Als corrector kijk je naar het eindantwoord. Als dat juist is, mag de corrector ervan uitgaan dat de leerling niet tussentijds heeft afgerond. Als daarentegen bij een vraag wordt doorgerekend met tussenantwoorden die afgerond of afgekapt zijn, en dit leidt tot een ander eindantwoord dan wanneer doorgerekend is met niet afgeronde tussenantwoorden, dan wordt dit gezien als een rekenfout en wordt bij de betreffende vraag 1 scorepunt in mindering gebracht.

In het beoordelingsmodel staan achter tussenantwoorden vaak puntjes, bijvoorbeeld 3,28… . Dit is om aan te geven dat in het beoordelingsmodel niet het hele tussenantwoord staat. Er zijn correctoren die van leerlingen verwachten dat zij ook puntjes achter een tussenantwoord zetten. Maar het is niet nodig dat leerlingen dit ook doen. Het mag, maar het hoeft niet. 

Hulpmiddelen en passend examineren

Heeft een kandidaat met dyslexie recht op verlenging van examentijd?

Ja. Voor een kandidaat met dyslexie met een geldige deskundigenverklaring kunnen de examencondities aangepast worden op grond van een verklaring van een deskundige (artikel 3.54 Uitvoeringsbesluit WVO). De volgende aanpassingen kunnen worden gedaan:

  • Verlenging van de examentijd (voor het CE maximaal 30 minuten).
  • Auditieve ondersteuning.
  • Gebruik van een laptop.

Zie artikel 3.54 Uitvoeringsbesluit WVO.

Hoeveel tijdverlenging is er mogelijk voor een kandidaat met dyslexie bij het cspe?
Bij het cspe mag een kandidaat met dyslexie met een geldige deskundigenverklaring gebruik maken van een maximale tijdverlenging van 15 minuten per onderdeel.

Mag een kandidaat met potlood of uitwisbare pen schrijven of Tipp-Ex gebruiken bij het maken van examens?

Omdat hier geen expliciete regelgeving voor is, bepaalt de school dit. De meeste scholen staan het vanwege fraudegevoeligheid niet toe en nemen het besluit hierover op in het examenreglement.

Waar heeft een leerling met dyscalculie recht op bij het centraal examen?

De leerling met een officiële dyscalculieverklaring heeft recht op 30 minuten extra tijd bij het centraal examen waarbij rekenen een rol speelt. Ook mag de leerling gebruik maken van de standaard rekenkaarten die zijn uitgegeven door het College voor Toetsen en Examens. Daarnaast is het mogelijk dat de school een zelf ontwikkelde rekenkaart aanbiedt als deze geen afbreuk doet aan de te toetsen exameneisen.

De centrale examens waarbij rekenen een rol speelt, zijn onder meer wiskunde, natuurkunde, scheikunde, biologie, economie en bedrijfseconomie. Mogelijk zijn er meer vakken waarbij de leerling met dyscalculie de hulpmiddelen wil inzetten, neem dan contact op met het CvTE via het contactformulier.

Waar vind ik informatie over examineren van kandidaten met een ondersteuningsbehoefte?

In de brochure Kandidaten met een ondersteuningsbehoefte is een uitvoerige beschrijving gegeven van de kaders waarbinnen de school mag handelen. Als de kandidaat aanpassingen nodig heeft die buiten de kaders vallen, neemt de school contact op met het CvTE.

Informatie over de logistiek is te verkrijgen bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), Afdeling Examendiensten, telefoonnummer (050) 5997776.

Zie ook artikel 3.54 van het Uitvoeringsbesluit WVO.

Meer informatie

Wanneer is de computer tijdens een examen toegestaan als schrijfgerei?

Het gebruik van de computer als schrijfgerei is algemeen toegestaan, ook voor kandidaten zonder ondersteuningsbehoefte. Melding aan het CvTE of inspectie is dus niet nodig. Kandidaten met dyslexie of een motorische beperking kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van de computer.

Zie voor meer informatie de brochure Kandidaten met een ondersteuningsbehoefte en de informatie Computer als schrijfgerei.

Meer informatie

Voorbereiding

Waar kan ik oude examenopgaven en antwoorden vinden?

Examens vanaf 2018 zijn terug te vinden op deze website door achtereenvolgens te kiezen voor een examenjaar, een niveau en een vak.

Alle informatie en oefenexamens van 2002-2017 zijn te vinden via de archiefwebsite. Helemaal bovenaan en onderaan elke pagina van Examenblad staat een link naar het archief van Examenblad 2002-2017. Je kunt op elke pagina van de website via deze menu's naar bijvoorbeeld oude examenopgaven gaan.

Daarnaast zijn oude examens te vinden op cito.nl en alleexamens.nl. Examenopgaven voor kandidaten met een visuele beperking vind je op eduvip.nl. Op Examenblad.nl staan alleen de papieren examens. Voorbeelden van digitale centrale examens zijn te vinden op de online oefenomgeving van Facet: oefenen.facet.onl.

In verband met de auteursrechten zijn de (kleuren)bijlagen van de examens van de kunstvakken tot 2016 niet gepubliceerd. Vanaf 2016 worden de kleurenbijlagen gepubliceerd op de examenpagina’s op Examenblad.nl. 

Let op: Wijzigingen in examenprogramma's kunnen ertoe leiden dat oude examens als voorbereiding minder relevant zijn. Meestal zijn de recente examens de beste voorbeelden.

Waar kan ik terecht met vragen en opmerkingen over het examenprogramma of de syllabus?

Examenprogramma
De examenprogramma's worden door de minister op hoofdlijnen vastgesteld. In het examenprogramma staat hoe de leerstof is verdeeld over het centraal examen en het schoolexamen. Heb je een vraag of opmerking over het examenprogramma, dan kun je die stellen via het contactformulier van Informatie Rijksoverheid.

Meer informatie over examenprogramma’s vind je op de onderwerppagina ‘examenprogramma’s’.

Syllabus
De syllabi worden vastgesteld door het CvTE. Heb je een vraag of opmerking over een syllabus, vul dan het contactformulier op Examenblad.nl in. Meer informatie over de totstandkoming van syllabi vind je op de onderwerppagina ‘syllabi’.

Wanneer moet de keuze voor het beeldend examenvak CPE vmbo gemaakt worden?

Er is een examenprogramma 'beeldende vorming' dat geldt voor alle vier de beeldende vakken. De kandidaten kiezen één van de beeldende vakken als examenvak. Dat vak wordt ook vermeld op de cijferlijst en het diploma.

Voor wat betreft het centraal examen geldt bij het bestellen van de centrale examens er één code voor de beeldende vakken wordt gehanteerd. Dus daar wordt geen onderscheid gemaakt tussen de zes verschillende vakken (audiovisuele vormgeving 0420, film 0421, fotografie 0422, handvaardigheid/handenarbeid 0417, handvaardigheid/textiele werkvormen 0419 en tekenen 0418). Dit onderscheid wordt wel gemaakt bij het melden van de examengegevens in ROD.

Scholen kunnen de definitieve keuze voor welk beeldend vak uiteindelijk op de cijferlijst vermeld wordt lang voor zich uitschuiven. De keuze moet definitief worden gemaakt bij het doorgeven van de schoolexamencijfers voor aanvang van het eerste tijdvak. Belangrijk is dat een kandidaat bij het behalen van een diploma voldoet aan de eisen van het schoolexamen voor de onderliggende vakken zoals uitgewerkt in het PTA en de eisen van het centraal examen.

Welke stof moet ik leren voor mijn examen?

Op de examenpagina van het betreffende vak zijn een examenprogramma en een syllabus gepubliceerd (kies: het examenjaar, schoolsoort, vak).

Het examenprogramma beschrijft de kennis, het inzicht en de vaardigheden waarop elke leerling bij het examen (schoolexamen en centraal examen) wordt beoordeeld.

De leerstof uit het examenprogramma voor het centraal examen is uitgewerkt in een syllabus.

Je docent moet ervoor zorgen dat je les krijgt over de examenstof die in het examenprogramma en de syllabus beschreven is. Mocht je vragen hebben, dan kun je die het beste stellen aan je eigen docent.

Afname

Hoe ga ik om met het begrip richttijd bij profielvak-cspe's?

De richtlijnen voor de richttijd staan op de onderwerppagina centraal schriftelijk en praktisch examen (cspe) op Examenblad.nl (Richttijd voor de onderdelen van het cspe).

Bij het kopje “aanvullende informatie” op de vakspecifieke pagina staat de link ook vermeld.

Wat doet het College voor Toetsen en Examens (CvTE) als een examen te lang was?

Bij het ontwikkelen van de examens, besteedt het College voor Toetsen en Examens (CvTE) aandacht aan de vraag of het examen in de toegestane tijd past. Toch kan achteraf blijken dat het examen te lang was. Conclusies over de lengte van het examen kunnen niet eerder worden getrokken dan bij de normeringsvergadering. Docenten kunnen na het nakijken van het examen in Wolf of Facet aangeven wat zij van de lengte van het examen vonden. Bij de toets- en itemanalyse van het examen wordt onderzocht of de afnamegegevens aanwijzingen bevatten waaruit blijkt dat het examen te lang was.

Worden elk jaar dezelfde typen vragen gesteld in de examens Engels?

De verdeling over type vragen ligt in grote lijnen vast. De meerkeuzevragen in de examens maken ongeveer zestig procent van de scorepunten uit en de andere vraagvormen ongeveer veertig procent. Andere vraagvormen zijn voorgestructureerde vragen zoals beweringenvragen, citeervragen en open vragen.

De verhouding van deze vraagvormen in een examen (bínnen die marge van ongeveer veertig procent van het totaal) ligt niet vast en ook niet welke subtypes worden gebruikt. Het kan dus gebeuren dat er een ‘nieuw’ type vraag in een examen voorkomt. 

Correctie

Een leerling geeft een heel ander antwoord dan het antwoordmodel, maar dat is volgens mij ook goed. Wat moet ik doen?

Daarvoor overleg je met je vakgenoten, binnen of buiten de vaksectie op school. 

Daarbij kan regel 3.3 van de Algemene regels van het cv behulpzaam zijn: “indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel.” 

Kom je in het overleg met je vakgenoten samen tot de conclusie dat een antwoord goed gerekend moet worden terwijl dat strijdig is met het cv, meld dit dan via het Examenloket bij de Examenlijn.
 

Er wordt gevraagd naar twee antwoorden, maar mijn leerlingen schrijven er meer op; hoe moet ik dat beoordelen?

In het correctievoorschrift staat onder 2 Algemene regels: 
“3.5 Indien meer dan één voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, worden uitsluitend de eerst gegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal.” 

Als er twee antwoorden worden gevraagd, beoordeelt u dus alleen de eerste twee antwoorden van de kandidaat.

Het correctievoorschrift is erg streng, kan daar een aanvulling op komen?

Nee. Een correctievoorschrift dat als streng wordt ervaren, is geen reden voor een aanvulling. Een aanvulling op het correctievoorschrift wordt gedaan als er sprake is van een fout of een onduidelijkheid in het correctievoorschrift (zie Aanvullingen op het correctievoorschrift). 

In de techniek van het bepalen van de n-term (zie voor uitleg n-term) wordt hier automatisch rekening mee gehouden. Als een examen relatief veel makkelijke vragen bevat, wordt de n-term laag (minimaal 0,0). Bevat een examen relatief veel moeilijke vragen, dan wordt de n-term hoger. 

Ik heb een taalfout in het examen gevonden, wat moet ik hiermee doen?

De examenmakers doen hun uiterste best om taalfouten in de examens en correctievoorschriften te voorkomen. Het kan helaas gebeuren dat er een taal-/stijlfout blijft staan. Alleen als de fout een juiste interpretatie van een opgave en/of correctievoorschrift in de weg staat, meld je dit via de Examenlijn. De fout kan dan mogelijk door een aanvulling op het correctievoorschrift worden rechtgezet.

Mogen de uitkomsten van de examenbesprekingen worden meegenomen in de correctie?

De Examenlijn hecht grote waarde aan overleg tussen docenten over de correctie van de examens en dus ook aan examenbesprekingen. Eventuele afspraken die hier gemaakt worden mogen uiteraard niet strijdig zijn met het correctievoorschrift en zijn nooit een officiële uitbreiding van het correctievoorschrift. 

Alleen het correctievoorschrift en eventuele aanvullingen uitgegeven door het College voor Toetsen en Examens zijn bindend. Docenten moeten zich altijd houden aan het correctievoorschrift voor een eerlijke behandeling van alle kandidaten. Als een docent afwijkt van het correctievoorschrift, kan hij zich daarvoor niet beroepen op verslagen van examenbesprekingen of uitspraken van vakverenigingen. Opmerkingen tijdens examenbesprekingen of discussiefora gaan niet boven het correctievoorschrift.

Als onder docenten het idee bestaat dat het correctievoorschrift niet correct/volledig is, moet de Examenlijn hierover worden ingelicht. Er kan dan zo nodig een passende maatregel worden genomen die landelijk bekend wordt gemaakt.

Waarom doet de Examenlijn geen uitspraak over leerlingantwoorden?

De Examenlijn doet geen uitspraak over hoe de corrector een leerlingantwoord moet beoordelen. De Examenlijn gaat uit van de professionaliteit van docent en corrector. Het correctievoorschrift is bindend. Dat betekent dat alle correctoren zich aan het correctievoorschrift moeten houden. 

Als de leerling een antwoord op een open vraag geeft dat vakinhoudelijk (gedeeltelijk) juist is, voorzie dit antwoord van scorepunten in overeenkomst met het beoordelingsmodel. De algemene regel 3.3 van het correctievoorschrift is hier voor bedoeld (voor digitale centrale examens bb en kb betreft dit algemene regel 2.3). 

Als de Examenlijn leerlingantwoorden zou beoordelen, geeft zij een toelichting die het correctievoorschrift voor de betreffende corrector in feite uitbreidt of inperkt. Dat kan niet. De Examenlijn geeft alleen correcties en aanvullingen op het correctievoorschrift via een aanvulling op het correctievoorschrift dat naar alle scholen wordt gezonden.

Als uit een antwoord blijkt dat een leerling de vraag anders heeft geïnterpreteerd, geldt algemene regel 3.3 uit het voorschrift niet. Ook niet als de corrector begrip heeft voor deze misinterpretatie. In dit geval is een melding via het contactformulier op Examenloket.nl nodig en zal de Examenlijn nagaan of er mogelijk iets mis is met de vraag.

Beide correctoren oordelen vanuit hun professionaliteit of antwoorden die door kandidaten gegeven worden, vallen onder de strekking van het correctievoorschrift. De corrector handelt dan niet naar de letter van het correctievoorschrift maar wel in de geest ervan.

Waar vind ik de pooling tweede correctie?

De koppeling van de scholen voor de uitvoering van de tweede correctie, de zogenaamde pooling, wordt verricht door DUO/Examendiensten op basis van de door de scholen opgegeven aantallen kandidaten per schoolsoort per vak. De koppeling wordt in maart bekend gemaakt. De pooling staat vanaf dan op Mijn Examenblad van de examensecretaris en de plaatsvervanger.

Nadat de koppeling in maart bekend is gemaakt aan de scholen, wijst het bevoegd gezag van de school, conform artikel 3.23 Uitvoeringsbesluit WVO 2020 de gecommitteerde(n) aan. Deze aanwijzing maakt het bevoegd gezag bekend aan die scholen waarvoor zij de tweede correctie verzorgen.

Bij onvoorziene omstandigheden die leiden tot een probleem met de pooling van de tweede correctie kan de examensecretaris contact opnemen met DUO/Examendiensten via examens@duo.nl.

Waar vind ik informatie over Wolf?

Wolf is een online programma waarmee examinatoren direct na de examens leerlingresultaten doorzet naar Cito. Die gegevens zijn onmisbaar voor het bepalen van de n-termen. Als examinator kun je je gegevens 24/7 invoeren, waar je maar wilt. Je start Wolf op via een speciale link die je krijgt toegezonden via de Wolf-accountbeheerder van de eigen school. Meer informatie over Wolf staat op de website van Cito.

Wanneer en waar worden de examenbesprekingen door de vakverenigingen gehouden?

Elk jaar organiseren veel vakinhoudelijke verenigingen direct na het centraal schriftelijk examen een bespreking van de opgaven en het correctievoorschrift. Deze examenbesprekingen worden op verschillende plaatsen in het land gehouden en zijn ook open voor niet-leden. 

Op de website van het Platform VVVO vind je een overzicht van de vakinhoudelijke verenigingen.

Zie ook 'Mogen de uitkomsten van de examenbesprekingen worden meegenomen in de correctie?'.

Wanneer worden de correctievoorschriften op Examenblad.nl gepubliceerd?

De correctievoorschriften zijn kort na afloop van het examen digitaal beschikbaar (in PDF) via de website van Cito en Examenblad.nl.

De correctievoorschriften zijn op de examendag te vinden op de pagina van het afgelegde examen. De correctievoorschriften staan onder het kopje Examenrooster en -documenten.

Uitgangspunt is dat de correctievoorschriften van examens die in de ochtend zijn afgenomen dezelfde middag om 14.00 uur op Examenblad.nl staan. De correctievoorschriften van de middagzittingen van het vmbo worden om 16.00 uur gepubliceerd en van havo/vwo om 17.00 uur. Het correctievoorschrift voor vakken die meedoen aan de testcorrectie wordt later gepubliceerd.

Let op: Een correctievoorschrift is niet een verzameling goede antwoorden. Het is een bindend voorschrift waarmee een examinator het examenwerk beoordeelt en op grond waarvan hij punten toekent.

Wat als een leerling in zijn antwoord juiste informatie combineert met foute of overbodige informatie?

Als een leerling een correct antwoord geeft en ook nog correcte overbodige informatie geeft, kan het volledige aantal scorepunten worden toegekend. Maar als een leerling een correct antwoord geeft en ook nog allerlei overbodige informatie opschrijft die in tegenspraak is met het correcte antwoord, dan mogen geen scorepunten worden toegekend. Dit geldt ook als uit die informatie blijkt dat de leerling de vraag eigenlijk niet heeft begrepen.

Wat doe ik als een leerling een woord verkeerd heeft gespeld?

Regel 3.2 uit de Vakspecifieke regels van het correctievoorschrift luidt: “Met taalfouten wordt in de beoordeling geen rekening gehouden.” Dat geldt uiteraard ook voor spelfouten.

Wat doe ik als het antwoord op een meerkeuzevraag anders is genoteerd dan voorgeschreven?

Als het antwoord op een andere manier is gegeven, maar onomstotelijk vaststaat dat het juist is, dan moet dit antwoord ook goed gerekend worden.

Wat moet ik doen als ik geen overeenstemming met mijn eerste/tweede corrector bereik?

Als eerste en tweede corrector werkt u als een team om de leerling de totaalscore te geven die het best past bij zijn/haar prestatie. Wij gaan uit van uw professionaliteit. Het is aan u om van daaruit te beoordelen of antwoorden die door kandidaten gegeven worden, vallen onder de strekking van het correctievoorschrift. Uiteraard houdt u zich daarbij aan de algemene en vakspecifieke regels in het correctievoorschrift. Het corrigeren van examens is echter geen harde wetenschap en het correctievoorschrift biedt dan ook ruimte voor interpretatie. Onderling overleg tussen eerste en tweede corrector zal moeten uitwijzen of verschillen in de beoordeling vallen binnen deze interpretatieruimte of erbuiten.

Mocht u desondanks geen overeenstemming over de (eind)beoordeling bereiken met uw tweede corrector, kunt u het bevoegd gezag van uw eigen school inschakelen. Wanneer het bevoegd gezag van beide correctoren ook geen overeenstemming bereiken, is de volgende (en laatste) stap om de inspectie te vragen een onafhankelijke derde correctie uit te voeren. De uitkomst van de derde correctie is bindend.

De Examenlijn is in bovengenoemde situatie geen partij en beoordeelt dan ook geen individuele leerlingantwoorden. Als u in het overleg met uw tweede corrector stuit op een interpretatieverschil dat (mogelijk) veroorzaakt wordt door een onduidelijkheid in de vraagstelling of in het correctievoorschrift, kunt u dit doorgeven aan de Examenlijn via het contactformulier op Examenloket.nl.

Mocht u tot de conclusie komen dat iets fout is gerekend dat naar uw oordeel toch vakinhoudelijk juist was, dan kunt u uw collega-corrector vragen of deze bereid is het inzicht ook te overwegen. Daarbij kunt u uiteraard ook een andere vakcollega of uw examensecretaris raadplegen.

Wiskunde: Hoe ga je bij wiskunde vmbo om met een juiste berekening die niet in het beoordelingsmodel staat?

Als een leerling een berekening opschrijft die niet is voorzien in het beoordelingsmodel, maar die vakinhoudelijk correct is, kun je een dergelijk antwoord goed rekenen op grond van algemene regel 3.3* van het correctievoorschrift.

*Regel 3.3: indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel.

Wiskunde: Hoe ga je bij wiskunde vmbo om met het antwoord van een leerling als deze gebruikmaakt van een verhoudingstabel?

Als een leerling in het antwoord gebruikmaakt van een tabel waarin de verhoudingen vakinhoudelijk correct zichtbaar worden gemaakt (de zogenaamde verhoudingstabel) dan kun je een dergelijk antwoord goed rekenen op grond van algemene regel 3.3 (regel 2.3 voor digitale examens)* van het correctievoorschrift .
 

*Regel 3.3 (2.3 voor digitaal): indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel.
 

Wiskunde: Hoe ga je om met de opmerking ‘of nauwkeuriger’ in het beoordelingsmodel wiskunde vmbo?

Als achter de uitkomst in het beoordelingsmodel ‘of nauwkeuriger’ staat, mag een kandidaat de uitkomst ook in meer decimalen geven dan het antwoord in het beoordelingsmodel. Hierbij is wel de voorwaarde dat het antwoord met meer decimalen goed is afgerond.

Voorbeeld

Stel dat in het beoordelingsmodel als uitkomst 3,34 (of nauwkeuriger) staat en dit een afronding van 3,34379 is. Een leerling geeft als eindantwoord 3,3437. Het getal 3,3437 is dan wel nauwkeuriger dan 3,34 maar is in dit geval niet juist afgerond. Een leerling verliest in dit geval helaas 1 scorepunt door het verkeerd afronden.

Wiskunde: Hoe ga je om met tussentijds afronden in het wiskunde vmbo-examen?

In de syllabus staat dat leerlingen moeten weten dat voortijdig afronden (of afkappen) ongewenste gevolgen kan hebben voor een gewenste nauwkeurigheid. Aan het werk van een leerling is niet te zien of een leerling een tussenantwoord afgerond of afgekapt heeft opgeschreven, maar daarna heeft doorgerekend met het niet afgeronde antwoord in de rekenmachine.

Daarom is de stelregel dat tussenantwoorden afgerond of afgekapt genoteerd mogen worden. Als corrector kijk je naar het eindantwoord. Als dat juist is, mag de corrector ervan uitgaan dat de leerling niet tussentijds heeft afgerond. Als daarentegen bij een vraag wordt doorgerekend met tussenantwoorden die afgerond of afgekapt zijn, en dit leidt tot een ander eindantwoord dan wanneer doorgerekend is met niet afgeronde tussenantwoorden, dan wordt dit gezien als een rekenfout en wordt bij de betreffende vraag 1 scorepunt in mindering gebracht.

In het beoordelingsmodel staan achter tussenantwoorden vaak puntjes, bijvoorbeeld 3,28… . Dit is om aan te geven dat in het beoordelingsmodel niet het hele tussenantwoord staat. Er zijn correctoren die van leerlingen verwachten dat zij ook puntjes achter een tussenantwoord zetten. Maar het is niet nodig dat leerlingen dit ook doen. Het mag, maar het hoeft niet. 

Inzage en bewaartermijn

Wat is de bewaartermijn van het profielwerkstuk?

Het profielwerkstuk maakt onderdeel uit van het schoolexamen. In het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 is niets geregeld over de bewaartermijn van de schoolexamens en dus ook niet van een profielwerkstuk. Het is de vrijheid van de school om te bepalen hoe lang het profielwerkstuk wordt bewaard.

Wel moet er rekening mee worden gehouden dat het profielwerkstuk onderdeel is van het schoolexamen en dat voor examenwerk in het algemeen geldt, dat het pas kan worden meegegeven of vernietigd als hiervoor regels zijn gesteld.

De rechtsvorm van de school bepaalt in hoeverre de Archiefwet van toepassing is. Scholen met een publiekrechtelijke rechtsvorm vallen, omdat ze onderdeel zijn van de overheid, voor hun gehele archiefbeheer onder de Archiefwet. Bij onderwijsinstellingen met een privaatrechtelijke rechtsvorm valt maar een deel van het archief onder de bepalingen van de Archiefwet, namelijk voor wat betreft hun openbaar gezagtaken, zoals het afnemen van eindexamens.

Op basis van de Archiefwet zijn de scholen verplicht een selectielijst op te stellen en vast te laten stellen in overleg met het Nationaal Archief. In de selectielijst moeten zij aangeven hoe lang stukken over deze onderwerpen worden bewaard. Als zo'n lijst niet is vastgesteld, dan mogen zij niets vernietigen.

Voor de scholen die vallen onder een gemeentebestuur is de selectielijst die is opgesteld door de VNG van toepassing. Andere scholen zouden zelf een selectielijst moeten opstellen. Momenteel werkt de VO Raad (Wettelijke bewaartermijnen voor openbaar gezagtaken vanaf 2024 - VO-raad) aan een algemene selectielijst die na de wijziging van de archiefwet (die mogelijk ingaat op 1 januari 2026) voor de gehele sector kan gelden.

Het advies is om voorlopig geen documenten en persoonsgegevens te vernietigen die behoren tot een openbaar gezagtaak, waaronder diploma’s, cijferlijsten en getuigschriften. In het kader van de Archiefwet moeten deze belangrijke documenten worden bewaard.

Kijk voor meer informatie over scholen en de Archiefwet op de website van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed, met het infoblad Archiefbeheer bij scholen. De Inspectie is te bereiken via 070-4124012 of info@inspectie-oe.nl.

Normering, cijfers en uitslag

Hoe komt de n-term voor het tweede tijdvak tot stand?

De normeringsterm van het eerste tijdvak geldt als ‘basis’ voor het tweede tijdvak. Daarnaast worden de afnamegegevens van het tweede tijdvak examen geanalyseerd. Daarbij kijken we naar de deelpopulatie met een onvoldoende in het eerste tijdvak. Als deze kandidaten slechter scoren dan in het eerste tijdvak, dan is dat een signaal dat het tweede tijdvak moeilijker is. Is dat het geval dan zal de n-term ook hoger worden vastgesteld.

Hoe moet het eindcijfer worden bepaald als er alleen sprake is van een schoolexamen?

Als er alleen sprake is van een schoolexamen dan wordt het cijfer van het schoolexamen uitgedrukt in een geheel cijfer uit een schaal van cijfers lopende van 1 tot en met 10. Zie hiervoor artikel 3.13 lid 2 van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020. De school regelt in het examenreglement en het PTA hoe het cijfer tot stand komt (weging, afronding).

Het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 regelt niet hoe binnen het schoolexamen schoolexamencijfers moeten worden afgerond als er geen CE op het SE volgt. Dat laatste heeft bij het SE geleid tot de praktijk van het tussentijds afronden: gemiddelde van de resultaten maatschappijleer 1 is 5,46. Dat wordt 5,5 en daarna 6.

Dat is een valide regeling, mits uiteraard door de school voor elke leerling toegepast en in het examenreglement vastgesteld. De school heeft de ruimte om het zo te regelen, maar wordt daartoe niet verplicht. Binnen het SE is tussentijds afronden niet voorgeschreven, maar wel toegestaan. Het is verstandig de afronding van de schoolexamencijfers vast te leggen in het Examenreglement (dus ook als er niet tussentijds wordt afgerond), al is het maar om een jaarlijkse discussie hierover te voorkomen.

Artikel 3.32 lid 3 Uitvoeringsbesluit WVO 2020 regel dat als in een vak alleen een schoolexamen is afgenomen en niet ook een centraal examen, het cijfer voor het schoolexamen ook het eindcijfer is.

Mag een vak dat is afgesloten in het voorexamenjaar of direct daaraan voorafgaande leerjaar blijven staan wanneer een leerling blijft zitten?

Voor het centraal examen geldt: het CE-cijfer dat met dit centraal examen is behaald, vervalt wanneer de leerling het leerjaar waarin het centraal examen is afgelegd, opnieuw doet. De leerling moet dus opnieuw centraal examen afleggen in dat vak. Dit is geregeld in artikel 3.36 lid 2 Uitvoeringsbesluit WVO 2020. Maar doet de leerling in 4 vwo centraal examen in een vak en blijft deze het jaar daarna in 5 vwo zitten, dan blijft het resultaat behaald in 4 vwo wel staan. Het is immers niet redelijk te verlangen dat een leerling opnieuw examen doet in een vak dat al een jaar niet meer is gevolgd.

Het is schooleigen beleid of de schoolexamens ook opnieuw gemaakt moeten worden. De school moet in het Examenreglement hebben opgenomen wat er gebeurt met de schoolexamen cijfers als een leerling doubleert. Daarbij is van belang dat de gezakte leerling aan de eindtermen van het geldende PTA voldoet.

Het is aan de school hoe er bij doubleren en dus ook het overdoen van het laatste leerjaar wordt omgegaan met reeds afgesloten vakken die alleen met een schoolexamen worden afgesloten (ckv, kunstvakken inclusief ckv, maatschappijleer, LO, wiskunde D, BSM, LO2, informatica, informatietechnologie, beroepsgerichte keuzevakken). Wel is het belangrijk dat in het examenreglement moet worden vastgelegd hoe hiermee omgegaan wordt.

Waar vind ik de gemiddelde cijfers van de centrale examens van voorgaande jaren?

Gemiddelde cijfers van de centrale examens worden elk jaar in september/oktober gepubliceerd in de Examenmonitor van Duo.

Wanneer weet ik welk cijfer ik heb voor een centraal examen?

De directeur deelt de cijfers mee aan de kandidaat zodra de eindcijfers en indien mogelijk de uitslag zijn vastgesteld.

Dit is geregeld in het Uitvoeringsbesluit WVO 2020, artikel 3.35 lid 7 (vmbo) en artikel 3.34 lid 5 (havo/vwo).

Weliswaar staat hier niet expliciet wanneer de centraal examencijfers bekend worden gemaakt, maar de eindcijfers kunnen pas worden vastgesteld als de behaalde cijfers voor de centrale examens bekend zijn. Vanzelfsprekend worden die op hetzelfde moment meegedeeld.

De cijfers voor het centraal examen zijn bekend als de zogenaamde n-term per vak bekend is. Deze wordt doorgaans op de tweede of derde woensdag in juni voor de algemene vakken bekend gemaakt. Voor de beroepsgerichte vakken is dit een week eerder.

Zie het onderwerp normering voor meer informatie.

Wanneer wordt de definitieve normering voor het eerste tijdvak bekendgemaakt?

De data van bekendmaking van de normering worden jaarlijks opgenomen in de activiteitenplanning die tegelijk met de Septembermededeling wordt gepubliceerd.

Meer informatie

  • Tijdschema centraal examen 2025
  • Septembermededeling
  • Normering

 

Wat doet het College voor Toetsen en Examens (CvTE) als een examen(vraag) te moeilijk is?

Moeilijke examenvragen
Examenopgaven variëren in lengte, vraagvorm en het gevraagde vaardigheids- of kennisniveau. In elk examen worden zowel moeilijke als makkelijke vragen opgenomen. Sommige vragen kunnen als moeilijk worden ervaren, maar dragen er ook toe bij dat goede kandidaten zich kunnen onderscheiden. Andere vragen kunnen als makkelijk worden ervaren.

Moeilijke examens
We streven ernaar dat de examens elk jaar even moeilijk zijn. In de techniek van het bepalen van de n-term wordt hier automatisch rekening mee gehouden. Als een examen relatief moeilijk is, wordt de n-term hoger.

Docenten kunnen via Wolf of Facet aangeven hoe zij de moeilijkheidsgraad van een examen inschatten. Deze feedback wordt gebruikt om het examen van een passende n-term te voorzien.

Wat doet het College voor Toetsen en Examens (CvTE) als een examen te lang was?

Bij het ontwikkelen van de examens, besteedt het College voor Toetsen en Examens (CvTE) aandacht aan de vraag of het examen in de toegestane tijd past. Toch kan achteraf blijken dat het examen te lang was. Conclusies over de lengte van het examen kunnen niet eerder worden getrokken dan bij de normeringsvergadering. Docenten kunnen na het nakijken van het examen in Wolf of Facet aangeven wat zij van de lengte van het examen vonden. Bij de toets- en itemanalyse van het examen wordt onderzocht of de afnamegegevens aanwijzingen bevatten waaruit blijkt dat het examen te lang was.

Zakken kandidaten automatisch met een 3 als CE-cijfer?

Nee. De eis 'geen cijfer lager dan 4' geldt voor de eindcijfers. In de CE-regel komt zo'n eis niet voor. Het gemiddelde CE-cijfer moet minimaal 5,5 zijn. Ook met een 3 als CE-resultaat is dat in principe haalbaar.

Er zijn echter ook vakken die alleen met een CE worden afgerond, bijvoorbeeld het beroepsgerichte profielvak, als de school daarvoor heeft gekozen. In dat geval betekent een 3,1 voor het cspe dat de kandidaat zakt. Het eindcijfer is namelijk 3. 

Meer informatie

Diploma's, certificaten en cijferlijsten

Door wie wordt het diploma ondertekend als er sprake is van een centrale directie?

Als een school geen directeur kent maar een centrale directie dan moet op het diploma voor 'directeur' worden gelezen als de 'centrale directie'. De centrale directie is dan verantwoordelijk voor het ondertekenen van de diploma's. Maar het is ook mogelijk dat de centrale directie de tekenbevoegdheid overdraagt. Een functionaris die daartoe schriftelijk gemandateerd is, tekent de diploma's en cijferlijsten met de vermelding 'namens deze' gevolgd door de handtekening, de naam en de functie van de ondertekenaar. De handtekening moet feitelijk met pen geschreven worden. Een gescande of gekopieerde handtekening is niet toegestaan.

Het is vanzelfsprekend dat de mandatering in het examenreglement van de school wordt vermeld om kandidaten en ouders hiervan op de hoogte te stellen.

Ook moet de mandatering schriftelijk worden vastgelegd.

Zie artikel 3.46, lid 3, Uitvoeringsbesluit WVO 2020 en bijlage 1 van de Regeling modellen diploma's VO.

Mag een adjunct-directeur van een nevenvestiging van een scholengemeenschap de diploma's, certificaten en cijferlijsten namens de directeur of rector ondertekenen?

Volgens bijlage 1 van de Regeling modellen diploma’s VO (onder ondertekening) is het toegestaan dat de functionarissen die de examendocumenten moeten tekenen een andere functionaris daartoe mandateren. Zij zijn en blijven onder alle omstandigheden verantwoordelijk voor de ondertekening  maar mogen, tenzij anders bepaald door het bevoegd gezag, mits het bevoegd gezag hen die bevoegdheid heeft gegeven, een andere functionaris, die door hen daartoe schriftelijk gemandateerd is, laten tekenen, doch slechts met vermelding van ‘namens deze’ gevolgd door de handtekening, de naam en de functie van de ondertekenaar. 

Het is vanzelfsprekend dat de mandatering in het examenreglement van de school wordt vermeld om kandidaten en ouders hiervan op hoogte te stellen.

Het vorenstaande geldt tevens ten aanzien van de ondertekening door de secretaris van het eindexamen.

Zie artikel 2.58 lid 4 WVO 2020 en artikel 3.40, lid 3, als het gaat om cijferlijsten en 3.46, lid 3, voor diploma’s van het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 en de Regeling modellen diploma's VO.

In het volwassenenonderwijs is de Examencommissie vavo gelijkgesteld met de directeur (artikel 3.60 , lid 1, aanhef en onderdeel d, Uitvoeringsbesluit WVO 2020).

Schoolexamen

Mag een kandidaat het resultaat van het schoolexamen meenemen bij een verhuizing?

Dit is gedeeltelijk een verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag en gedeeltelijk wettelijk geregeld.

Als een vak met een centraal examen of een vak met alleen een schoolexamen is afgesloten in het voorlaatste leerjaar of het jaar daaraan voorafgaand en de leerling verlaat (door verhuizing) de school zonder het eindexamen te voltooien, dan ontvangt de leerling een voorlopige cijferlijst waarop de in die leerjaren behaalde resultaten staan vermeld, tenzij de leerling niet is bevorderd tot het volgende leerjaar. Dan vervallen de met dit of deze vervroegde centrale examen(s) behaalde resultaten (artikel 3.36, lid 2, Uitvoeringsbesluit WVO 2020). De nieuwe school van de kandidaat is op grond van deze cijferlijst verplicht het resultaat over te nemen.

Als het gaat om schoolexamentoetsen is het aan de nieuwe school van de kandidaat om te beoordelen of de al afgelegde toetsen de inhoud van de eigen pta-toetsen (gedeeltelijk) dekken om zo te kunnen bepalen of het cijfer kan worden meegenomen in het schoolexamenresultaat.

Zie artikel 3.49 Uitvoeringsbesluit WVO 2020 voor de voorlopige cijferlijst. In de Regeling modellen diploma's VO is het model vastgesteld.

Waar vind ik informatie over het schoolexamen?

Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen en het centraal examen. De toetsen voor het schoolexamen worden gemaakt door de scholen. Ook bepalen de scholen wanneer welke vakken getoetst worden.

Wanneer moet het schoolexamen zijn afgerond? Geldt dit ook voor LO, kunstvakken inclusief ckv en het profielwerkstuk?

Dit is geregeld in artikel 2.55, tweede lid van de WVO 2020. In dit artikel staat dat het schoolexamen moet zijn afgesloten voor aanvang van het eerste tijdvak. Alleen voor de vakken die digitaal en/of flexibel worden afgesloten (BB, KB en het CSPE) wordt een uitzondering gemaakt.

Wel is in het vierde lid van het artikel de bepaling opgenomen dat de directeur kan besluiten dat wegens ziekte of een andere van de wil van de kandidaat onafhankelijke omstandigheid een schoolexamen later kan worden afgesloten, maar uiterlijk een dag vóór het centraal examen in dat vak, en het resultaat daarom later kan worden gemeld. Dit geldt ook voor de vakken die alleen met een schoolexamen worden afgesloten. 

Overige

Hoe kan ik mijn tweestapsverificatie aanpassen?

De tweestapsverificatie pas je zelf aan op Mijn Examenblad

Volg de volgende stappen:

  • Klik linksboven op je eigen naam en klik op Profiel bewerken (of klik rechtsboven op je naam en ga naar Accountgegevens).
  • In het tabblad Tweestapsverificatie kun je de 2fa via de app op je telefoon veranderen naar 2fa via de mail. Of andersom.  

Lukt het niet, stuur een e-mail naar examenblad@cvte.nl.

Ik heb een nieuwe/niet werkende telefoon. Hoe pas ik mijn tweestapsverificatie aan?

Stuur een e-mail naar examenblad@cvte.nl met de vraag voor een nieuwe 2fa vanwege een nieuwe telefoon of omdat je telefoon niet werkt.
 

Waar vind ik informatie over de centrale examens in het mbo?

Voor de centrale examens in het mbo is een speciale website beschikbaar: Examenbladmbo.nl. Dat is de officiële website van het College voor Toetsen en Examens (CvTE) over de centrale examinering in het mbo.

Voor meer informatie over examens in het mbo:

Waar vind ik informatie over de staatsexamens?

Staatsexamens worden afgenomen door staatsexamens voortgezet onderwijs van het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Kandidaten moeten zich vóór 1 januari van het betreffende examenjaar hebben ingeschreven. Meer informatie over de staatsexamens vind je op de website StaatsexamensVO.nl.

Zie ook

Wat doet het CvTE met de feedback van docenten?

De Examenlijn van het CvTE vindt het belangrijk dat docenten feedback geven op het examen, dat is goede input voor toekomstige examens. De examens en correctievoorschriften worden bepaald door een vaststellingscommissie van het CvTE. Hierin zitten onder anderen docenten op voordracht van vakbond of vakvereniging. De feedback wordt besproken tijdens de evaluatie van het examen en helpt de commissie bij de ontwikkeling van de toekomstige examens.

De meeste feedback kan worden doorgegeven via Wolf. Overige feedback over de centrale examens kan via het contactformulier van het Examenloket worden doorgegeven bij ‘opmerkingen/vragen over het centraal examen’ onder de categorie ‘evaluatieve opmerking’.

Welk vakkenpakket moet je hebben voor doorstroming van vmbo tl naar havo-4?

Alle vmbo-tl/gl leerlingen met een diploma zijn zonder nadere voorwaarde toelaatbaar tot 4 havo. De enige aanvullende eis die gesteld mag worden is een extra vak in het vrije deel. Zie de Wet Voorgezet Onderwijs 2020 (artikel 8.9a) en het Uitvoeringsbesluit WVO 2020 (artikel 8.9) 

Voor de doorstroming van havo naar vwo wordt de eis van een extra vak niet gesteld, omdat uit de internetconsultatie bleek dat er in het veld onvoldoende draagvlak voor deze eis bestond en ook de Tweede Kamer het niet eens was met deze eis.