Dit is een bericht van de directie Voortgezet Onderwijs van het Ministerie van OCW.
Eind 2022 heeft de vakvernieuwingscommissie wiskunde vmbo een zestal conceptexamenprogramma’s opgeleverd voor wiskunde in het vmbo: wiskunde 1 en wiskunde 1,2 voor vmbo-basis, vmbo-kader en vmbo-gemengd/theoretisch. Deze conceptexamenprogramma’s gaan de komende tijd in de praktijk uitgeprobeerd worden. Ten behoeve daarvan zullen er syllabi worden ontwikkeld. Op korte termijn zal worden gestart met het werven voor en instellen van een syllabuscommissie en worden er voorbereidingen getroffen voor een ‘uitvoeringstoets’. Hieronder wordt het vervolgproces nader toegelicht.
Twee wiskundeprogramma's
In afwijking van de huidige situatie heeft de commissie geadviseerd om (voor drie leerwegen: vmbo-basis, vmbo-kader en vmbo-gemengd/theoretisch) twee wiskundeprogramma’s met een centraal examen in te voeren: wiskunde 1,2 voor alle leerlingen die in de huidige situatie examen moeten afleggen in het vak wiskunde, en wiskunde 1 voor alle leerlingen die wiskunde 1,2 niet in hun examenpakket hebben.
De opzet en inhoud van de voorgestelde examenprogramma’s voor wiskunde 1,2 zijn min of meer in lijn met de huidige programma’s voor wiskunde in het vmbo. Ze kunnen worden gezien als een actualisatie of herziening van die programma’s. Wiskunde 1 is echter een geheel nieuw programma. Daarbij is de beoogde omvang van wiskunde 1,2 vergelijkbaar met de huidige omgang van wiskunde (een regulier ‘groot’ profielvak), terwijl wiskunde 1 qua omvang kleiner zou zijn (ongeveer de helft van een regulier ‘groot’ profielvak).
Wiskunde 1
Invoering van een geheel nieuw examenprogramma wiskunde 1 (zeker als dit – zoals de vakvernieuwingscommissie adviseerde – centraal geëxamineerd zou moeten worden) heeft een grotere impact dan invoering van de nieuwe examenprogramma’s van wiskunde 1,2. Wiskunde 1 zou bovendien voor de door de commissie beoogde doelgroep voor dit programma (alle vmbo-leerlingen die géén wiskunde 1,2 in hun examenpakket hebben) een extra verplicht vak zijn (voor deze leerlingen is wiskunde nu niet verplicht). Ook zou de beoogd kleinere omvang van wiskunde 1 consequenties kunnen hebben voor weging bij de uitslagbepaling.
Over de vraag of het wenselijk is wiskunde 1 voor deze leerlingen wettelijk verplicht te stellen, is (politieke) besluitvorming nodig. Er zijn ook andere scenario’s denkbaar, bijvoorbeeld wiskunde 1 alleen voor een deel van de leerlingen die geen wiskunde 1,2 in hun pakket hebben verplicht stellen, of het vak als (profiel-)keuzevak te beschouwen. In alle genoemde gevallen is aanpassing van wet- en regelgeving nodig, dus kunnen en zullen er geen onomkeerbare stappen gezet worden zonder (politieke) consensus.
Om te komen tot onderbouwde besluitvorming is het wenselijk om het conceptprogramma in de praktijk te beproeven. Aangezien het voorstel is om wiskunde 1 ook centraal te examineren, is het nodig om voor en op basis van de conceptexamenprogramma’s syllabi op te stellen. Ook is het wenselijk voor wiskunde 1 een pilot in te richten waarin de mogelijkheden tot afsluiting van dit programma worden beproefd. Daarom heeft OCW aan het CvTE de opdracht gegeven om medio 2023 te starten met de ontwikkeling van syllabi voor wiskunde 1, en zal de Stichting Cito voorbeeldexamens ontwikkelen voor wiskunde 1.
Wiskunde 1,2
Het ministerie van OCW heeft aan het CvTE ook de opdracht gegeven om medio 2023 te starten met de ontwikkeling van syllabi voor wiskunde 1,2, zodat ook dit nieuwe examenprogramma in de praktijk kan worden beproefd. Bij wiskunde 1,2 kan het opstellen van de syllabi door CvTE en het ontwikkelen van voorbeeldexamenopgaven door Stichting Cito ook (deels) parallel verlopen: die voorbeeldexamenopgaven kunnen hier worden ontwikkeld op basis van het conceptexamenprogramma.
Doorlooptijd en perspectief verschilt
Het ministerie van OCW heeft het CvTE verzocht om een syllabuscommissie in te richten en op te starten voor zowel wiskunde 1 als wiskunde 1,2. De werving van leden hiervoor start in mei 2023. Het beproeven van de examenprogramma’s van de beide wiskundevarianten (zowel de in de syllabi uitgewerkte CE-onderdelen als de SE-onderdelen) door SLO, en vervolgens de implementatie en wettelijke verankering ervan door het ministerie van OCW, kent wel een andere doorlooptijd.
De fase van het in de praktijk beproeven van de conceptexamenprogramma’s van wiskunde 1 zal een langere doorlooptijd kennen dan die voor wiskunde 1,2. Het nieuwe programma wiskunde 1,2 kan beproefd worden bij leerlingen die anders het huidige vak wiskunde in hun pakket zouden hebben. Voor de doelgroep van wiskunde 1 is het huidige vak wiskunde echter niet verplicht, terwijl het voor het onderzoeken van de studeerbaarheid, uitvoerbaarheid en wenselijkheid om wiskunde 1 te verplichten, juist wel relevant is dat deze leerlingen in het onderzoek worden meegenomen. Daarom zal er een langere voorbereidingstijd nodig zijn en genomen worden alvorens ermee te beginnen wiskunde 1 in de praktijk te beproeven. Bovendien is de verwachting dat ook de fase van beproeven zelf langer duurt.
Het tijdstip en de wijze van wettelijke verankering zal ook verschillen. Het nieuwe examenprogramma wiskunde 1,2 kan eerder worden vastgesteld dan dat voor wiskunde 1. Bij het vaststellen van het examenprogramma wiskunde 1 zal namelijk ook moeten worden vastgesteld of het vak voor (groepen) leerlingen verplicht zal worden, en zo ja: voor welke groepen. Ook de omvang van het vak en de weging ervan bij de uitslagbepaling zal moeten worden vastgesteld. Tot slot moet worden bepaald hoe wiskunde 1 het best kan worden afgesloten (al dan niet met (een vorm van) een centraal examen). Alle geschetste scenario’s voor wiskunde 1 kennen voor- en nadelen. De uitkomsten van de fase van beproeven zullen (mede) leiden tot een voorstel (waarover politieke besluitvorming moet plaatsvinden), en pas daarna tot de politiek gewenste aanpassing van wet- en regelgeving. Hierbij zullen organisaties zoals de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren (NVvW), de Stichting Platforms vmbo, het Platform Theoretische Leerweg, de VO-raad en de MBO Raad uiteraard worden betrokken.
Voor wiskunde 1,2 staat de ‘status’ van het examenprogramma (in welke vmbo-bovenbouwprofielen een verplicht vak) niet ter discussie: het wordt het nieuwe wiskunde-examenprogramma voor leerlingen die nu het huidige vak wiskunde in hun pakket zouden moeten hebben. Het is dan ook niet nodig om met het vaststellen van het (beproefde) programma voor wiskunde 1,2 te wachten totdat besluitvorming over inhoud en status van wiskunde 1 is afgerond.
De doorontwikkeling van wiskunde 1,2 betreft primair een actualisatie van een bestaand examenprogramma (wiskunde). De conceptprogramma’s kunnen relatief eenvoudig in de praktijk worden beproefd alvorens de nieuwe programma’s in te voeren. Voor wiskunde 1 is daarnaast nog onderbouwde (politieke) besluitvorming nodig over de status van het vak (voor alle vmbo-leerlingen een wiskundevak verplicht?), uitmondend in aanpassing van wet- en regelgeving. Om tot een weloverwogen besluit te kunnen komen is het ook voor wiskunde 1 nodig het programma in de praktijk te beproeven.